Βάτες, στρας και νέα τάξη πραγμάτων

Τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά το 2010, έχει δημιουργηθεί μια έντονη νοσταλγική τάση για τη δεκαετία του 80. Τόσο έντονη, που κοντεύει να εξελιχθεί σε κίνημα επαναφοράς όλων όσων άφησε ως παρακαταθήκη η δεκαετία αυτή.

Η αλήθεια είναι πως τα eighties είναι αναμφίβολα η πιο πλούσια δεκαετία, τόσο σε οικονομικό, επιστημονικό και τεχνολογικό επίπεδο, όσο και σε παραγωγή καλλιτεχνικών ταλέντων, μόδας και lifestyle.

Στη διάρκεια της δεκαετίας αυτής, δόθηκε τέλος στον ψυχρό πόλεμο, έπεσε το τείχος του Βερολίνου, έγιναν μια σειρά από πόλεμοι που άλλαξαν τα παγκόσμια δεδομένα και υιοθετήθηκε διεθνώς το οικονομικό σύστημα Laissez-faire, απελευθερώνοντας τις ιδιωτικές εμπορικές συναλλαγές, με μείωση του κρατικού ελέγχου και των αντίστοιχων κανονισμών της αγοράς.

Για την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων, ήταν η δεκαετία της ελευθερίας, της ευημερίας και της χαράς. Για τον δυτικό κόσμο ήταν ένα μεγάλο πάρτι. Μια μεγάλη γιορτή. Ήταν η δεκαετία που μας σχημάτισε, που μας σημάδεψε. Η δεκαετία που έθεσε τα θεμέλια σε ό,τι απολαμβάνουμε ή δεν απολαμβάνουμε σήμερα.

Αξίζει να δείτε τη σειρά ντοκιμαντέρ του National Geographic, “The 80s – The Decade That Made Us”, στην οποία παρουσιάζονται, χρονολογικά, όλα όσα συνέβησαν εκείνη την εποχή και να συνειδητοποιήσετε που οφείλεται ή δεν οφείλεται η σημερινή μας καθημερινότητα. Το ντοκιμαντέρ αυτό, είναι αμερικανικής παραγωγής και ασφαλώς  παρουσιάζει τα γεγονότα της δεκαετίας από τη δική τους σκοπιά. Ωστόσο, μπορούμε να θυμηθούμε, οι παλιοί και να γνωρίσουν οι νέοι το τοπίο της εποχής. Αν θυμάμαι καλά, τα επεισόδια της σειράς είναι δέκα. Εδώ φιλοξενώ το πρώτο.

Η Δυναστεία και το Ντάλας άνοιξαν τον δρόμο στις βάτες, τα στρας και τα διαστημικά… χτενίσματα. Το Top Gun στα γυαλιά ηλίου Ray-Ban και στα δερμάτινα στρατιωτικά τζάκετ. Η Madonna φόρεσε σταυρουδάκια και τρύπια blue jeans και ακολούθησε ολόκληρη η ανθρωπότητα. Οι αστράγαλοι του Michael Jackson “έλαμπαν” μέσα από τις άσπρες κάλτσες που έκαναν αντίθεση με το υπόλοιπο μαύρο outfit. Μπορεί εκείνος να επέλεξε αυτή την αντίθεση για να φαίνεται καλύτερα η χορευτική του φιγούρα του moonwalking. Όμως, δεν υπήρχε άνθρωπος που να μην φόρεσε την άσπρη κάλτσα. Οι Βορειοευρωπαίοι, μάλιστα, το κορύφωσαν φορώντας άσπρες κάλτσες με πέδιλα και σανδάλια.

Το 1981 η Ελλάδα έγινε το δέκατο μέλος της -τότε- Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας. Λίγο αργότερα, οι τότε ηγέτες των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης, Ronald Reagan και  Mikhail Gorbachev, αντίστοιχα, έθεσαν τις βάσεις για το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και της πτώσης του τείχους του Βερολίνου. Ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, απέκτησαν την ανεξαρτησία τους από τη Μεγάλη Βρετανία, ενώ μια σειρά πολέμων ξεκινούσε στις συνήθεις πια περιοχές του πλανήτη, από τη Μέση Ανατολή μέχρι το Ιράν και το Ιράκ.

Σε επιστημονικό επίπεδο, ήταν τη δεκαετία του 80, όταν ο άνθρωπος κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει τον γενετικό του κώδικα και να δημιουργήσει έναν εντελώς νέο κλάδο της ιατρικής, τη γενετική θεραπεία. Την ίδια εποχή, παρουσιάστηκαν τα πρώτα κρούσματα του ιού HIV, που προκαλεί το AIDS, στην πορεία του οποίου έχουν χάσει τη ζωή τους πάνω από 39 εκατομμύρια άνθρωποι. Δυστυχώς, η κυβέρνηση του Προέδρου Ronald Reagan, αρχικά, αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει τις έρευνες για την εύρεση θεραπείας, επειδή ήταν “η νόσος των ομοφυλόφιλων” και προφανώς, δεν είχε λόγο να εμποδίσει τον αφανισμό τους.

Η δεκαετία του 80 ήταν, ίσως, η πιο σημαντική περίοδος για την εξέλιξη της τεχνολογίας, από την εποχή που εμφανίστηκε ο άνθρωπος στη γη, αν εξαιρέσουμε τα επτά θαύματα του κόσμου, για τα οποία δεν είμαστε σε θέση να έχουμε την πλήρη εικόνα του τρόπου με τον οποίο δημιουργήθηκαν.

Η ψηφιοποίηση, όπως και η αποκρυπτογράφηση του ανθρωπίνου γονιδιώματος, άλλαξαν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο ζούμε, εργαζόμαστε και επικοινωνούμε. Στη δεκαετία του 80 οι προσωπικοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές (pc) έκαναν την εμφάνισή τους, κυρίως στις επιχειρήσεις, με πρωτοπόρο την IBM, ενώ η Commodore λανσάρισε τον πιο δημοφιλή υπολογιστή όλων των εποχών, τον Commodore 64, ο οποίος, με την προσιτή τιμή λιανικής του, κατάφερε να πουλήσει πάνω από 17 εκατομμύρια συσκευές. Στη συνέχεια, η Apple παρουσίασε τη δική της εκδοχή, το Macintosh, τον πρώτο υπολογιστή με γραφικό περιβάλλον εργασίας. Όλη η έρευνα και η μελέτη για τη δημιουργία του ίντερνετ, όπως το γνωρίζουμε σήμερα έγινε στη διάρκεια της δεκαετίας του 80, από τον Βρετανό επιστήμονα Timothy Berners Lee. Το World Wide Web (www) πήρε την τελική του μορφή το 1989 και λανσαρίστηκε για γενική χρήση, δύο χρόνια αργότερα.

Στη δεκαετία του 80 έκαναν την εμφάνισή τους τα Walkman (από τη Sony), τα τεράστια φορητά ραδιοκασετόφωνα beatbox, το οικιακό video και το ηλεκτρονικό όργανο, synthesizer, για να αλλάξουν εκ θεμελίων τον τρόπο ψυχαγωγίας και διασκέδασης. Μέσα σε αυτή την κοσμογονία εμφανίστηκε και το MTV για να δώσει εικόνα στον ήχο της μουσικής. Ο Micheal Jackson, η Madonna και οι Duran Duran, ίσως να μην είχαν χτίσει τον μύθο τους τόσο ψηλά, αν δεν υπήρχαν τα video clip. Κι επειδή εκείνη την εποχή κάποιες περιοχές του πλανήτη πέθαιναν από την πείνα, η δύναμη της μουσικής, μαζί με τη δύναμη της εικόνας, έφεραν κοντά δεκάδες καλλιτέχνες για να δημιουργήσουν το Live Aid και το USA for Africa/We Are the World και να συγκεντρώσουν πάνω από $260 και $140 εκατομμύρια, αντίστοιχα, που προσφέρθηκαν ως ανθρωπιστική βοήθεια σε χώρες της Αφρικής.

Στην Ελλάδα, το πολιτικό τραγούδι του Θεοδωράκη, του Σαββόπουλου, της Φαραντούρη, του Λοΐζου και άλλων, με τη βοήθεια της εικόνας, αλλά και της ευημερίας, έδωσε τη θέση του στο mainstream τραγούδι, για μεγάλη λαϊκή κατανάλωση. Μπορεί, σήμερα, μια συνεργασία μεταξύ του Βασίλη Καρρά με τον Φίλιππο Πλιάτσικα να μην προκαλεί εντύπωση, όμως, τότε, η συνεργασία του πρωτοεμφανιζόμενου ποπ τραγουδιστή, Κώστα Χαριτοδιπλωμένου με την (τότε) βασίλισσα της νύχτας, Άντζελα Δημητρίου τάραξε συθέμελα την ελληνική δισκογραφία. Άλλαξε τον τρόπο σκέψης των παραγωγών. Είμαστε στα 80s, κάνουμε ό,τι θέλουμε.

Την ίδια εποχή για τους δικούς τους, ο καθένας, λόγους, μερικοί δήμαρχοι, έσπασαν το μονοπώλιο της κρατικής ραδιοφωνίας, με την “ελεύθερη ραδιοφωνία” ανοίγοντας τον δρόμο για τους πρώτους ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, το 1988 (Top FM, Antenna), για να ακολουθήσει, δύο χρόνια αργότερα, η γέννηση της ιδιωτικής τηλεόρασης (Mega Channel, Antenna).

Θα μπορούσα να συνεχίσω γράφοντας για μήνες, για τη δεκαετία αυτή. Ανήκω στη γενιά της Generation X και ωρίμασα με τη γενιά του MTV. Όμως, προτιμώ να σταματήσω εδώ και να θέσω ένα ερώτημα: Εμείς, αυτής της γενιάς, που μεγαλώσαμε στα 80s, κάναμε καλό ή κακό στις γενιές που ακολούθησαν; Θα μπορούσε να ήταν διαφορετικός ο κόσμος; Φταίμε για τις επιλογές μας ή είμαστε υπερήφανοι;

Πολλοί κατηγορούν τη γενιά αυτή ως υπεύθυνη για τη σημερινή κατάντια, για την ανασφάλεια και την απομόνωση του ανθρώπου. Για τον θάνατο του φλερτ. Θέλεις γκόμενα ή γκόμενο; – There is an app for that!

Κλείνω με ένα στίχο από το τραγούδι του συγκροτήματος Locomondo, “80s”:

“Eighties, eighties… Στους θεατές μιας αλλαγής ανελέητης… μια γενιά που πληρώνει τα χρέη της… τώρα που φεύγουν, ένας – ένας, οι εκφραστές οι σπουδαίοι της…”

Αυτό!